ongzi wordt volgens de traditie gegeten tijdens het Drakenbootfeest, dat gevierd wordt op de vijfde dag van de vijfde maand van de Chinese maankalender (in de periode van eind mei tot half juni), ter herdenking van de dood van Qu Yuan (340 tot 278 v. Chr.), een beroemde Chinese dichter uit het koninkrijk van Chu, die leefde in de periode van de Strijdende Staten.

Bekend om zijn patriottisme probeerde Qu Yuan tevergeefs zijn koning en landgenoten te waarschuwen tegen de expansiedrift van hun Qin buren. Toen de Qin generaal Bai Qi de hoofdstad van Chu, Yingdu, veroverde in 278 voor Christus was Qu Yuan's verdriet zo intens dat hij, na het schrijven van het gedicht ‘Klaaglied voor Ying’, zichzelf verdronk in de Miluo rivier.

Volgens de legende werden er toen heel veel rijstpakketjes in de rivier gegooid om zo te voorkomen dat de vissen van het lichaam van de dichter zouden eten.

De vorm

De vorm van zongzi varieert van relatief tetraëdrisch (als een viervlak) in het Zuiden van China tot cilindrisch in het Noorden van China.

Het netjes inpakken van een zongzi is een vaardigheid die van generatie op generatie wordt doorgegeven, net als de recepten. Het maken van zongzi is van oudsher een familie evenement waarbij iedereen helpt.

De bladeren

De traditionele zongzi is in bamboebladeren verpakt, maar buiten China worden de bladeren nogal eens vervangen door de bladeren van de lotus, maïs, bananen, canna, shell ginger of pandanus. Elke bladsoort zorgt voor een eigen unieke geur en smaak aan de rijst.

De vulling

De vullingen gebruikt voor zongzi verschillen van regio tot regio, maar de gebruikte rijst is altijd kleefrijst (ook wel "zoete rijst" genoemd). Afhankelijk van de regio kan de rijst licht worden voorgekookt door middel van roerbakken of weken in water alvorens het te gebruiken.

In het Noorden bestaan de vullingen meestal uit azuki bonenpasta en tapioca of taro. De zongzi uit het Noorden is meestal zoet en als een dessert.

De zongzi uit het Zuiden is echter meer hartig en veelal gevuld met gezouten eendeneieren, varkensvlees, kip, spek, taro, Chinese worst, of shii-take paddenstoelen.